Te rade gaan bij anderen is over het algemeen geen schande. Zeker als je meent dat die anderen je iets te bieden hebben waar jezelf je voordeel mee kunt doen. Zo werkt de publicatie  ‘Leidraad voor inspirerend leiderschap’ onder redactie van Hugo Hollander, Jeroom Remmers en Don Gerritsten  als een aanmoediging om jezelf te spiegelen aan de hand van vijftien duurzame kernwaarden.  Evenzovele topbestuurders en deskundigen worden bevraagd op leiderschap en duurzaamheid. Ondanks hun verschillende achtergronden blijken ze het, volgens de flap van het boek, onafhankelijk van elkaar verrassend vaak eens.

Bij lezing van het boek blijkt dat de drie auteurs uit de vijftien gesprekken een evenredig aantal terugkerende kernwaarden destilleren.  Het zijn kwaliteiten waarover een hedendaags leider moet beschikken om succesvol te zijn en de organisatie naar een nieuwe, duurzame toekomst te loodsen. De auteurs stellen: een inspirerend leider verrijkt anderen, stelt wij boven ik, heeft verbindingskracht, zorgt voor zingeving, innoveert en transformeert, toont zelfleiderschap, creëert waarde, dient, heeft een visie, is authentiek, creëert zinvolle relaties, heeft een open houding, is adaptief, is moedig en communiceert.  Dat lijkt een hele lijst. Maar dat valt mee. Het gaat uiteindelijk om enkele kernachtige intrinsieke waarden en kwaliteiten van de leider zelf. En daarnaast is een aantal waarden gerelateerd aan het faciliteren van anderen. Inspirerend leiderschap staat immers nooit op zichzelf.

In de individuele interviews met topbestuurders valt op dat er vaak  naast de conventionele ‘Triple P Bottom Line-elementen’  van leiderschap met betrekking tot duurzaamheid, zoals People, Planet en Profit , de vierde P ter sprake komt. Die laatste laat zich telkens op verschillende manieren invullen: Purpose, Passion, Prosperity, Pleasure of Pneuma. Verrassend wordt die serie aangegeven door goed presterende, innovatieve bedrijven met een  hoge medewerkerstevredenheid, zoals Apple, Google en Tesla.

Als ik persoonlijk mocht kiezen ging in voor de Pneuma. De griekse achtergond van dit woord verwijst naar adem en lucht. Het wordt ook dikwijls vertaald met Geest.  In het christendom wordt die verbonden met de Heilige Geest. Dat is de adem van God. Die geeft leven, inspireert is creatief en ongelooflijk innovatief. Hij zweeft niet ergens boven onze planeet, maar verbindt zich met het meest aardse van onze werkelijkheid. Hij geeft o.a. nieuw charisma en schenkt  leiders de daadkracht op het juiste moment (kairos) de juiste beslissing te nemen. Vaak zie je de Geest niet, maar je merkt hem wel. Zoals de wind in de bomen. Als hij waait en je hoort het ritselen van de bladeren hoef je er niet aan te twijfelen of hij er is.

De vraag laat zich echter stellen of die Geest zich ook laat organiseren? Om kort te zijn: ik vermoed van niet. Je kunt wel randvoorwaarden scheppen en de omstandigheden optimaliseren, maar de kracht zelf lijkt een eigen dynamiek te bezitten. Inspirerende leiders stralen vaak iets van geestkracht uit. Ze zijn immers eerst zelf geïnspireerd. Graag willen zij ook anderen inspireren. Humor en relativeringsvermogen vervlechten zich bij hen op een organische manier met geestdrift en daadkracht. Het is wel duidelijk, als ik mocht kiezen zou die vierde P verbonden zijn met de Pneuma.  Wie als geïnspireerd en inspirerend leider  die geest  op het spoor komt, krijgt ook meestal wel iets van zijn subtiele geestigheid mee. Dat ligt dicht tegen het tiende kenmerk van een inspirerend leider nl.  authenticiteit.  Goede humor ligt immers dicht bij jezelf en weet ook van zelfrelativering.